ZUS zawiesił wypłatę powszechnej emerytury byłemu strażakowi, który pobierał jednocześnie świadczenie jako mundurowy. Sprawą zajął się sąd, który jednoznacznie stwierdził, że dwie emerytury w tym przypadku nie przysługują. Wyjątki w takich sprawach są naprawdę nieliczne.
Emerytura mundurowa a ZUS: sprawa trafiła do sądu
Sprawa dotyczyła mężczyzny, który od 1973 do 2005 roku służył w straży pożarnej. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiesił mu wypłatę emerytury z uwagi na zbieg świadczenia z emeryturą policyjną (tak również w przypadku strażaków nazywa się emerytura przyznawana decyzją Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA). Były strażak wniósł do Sądu Okręgowego w Ostrołęce odwołanie od decyzji ZUS, jednak zostało ono oddalone. Sąd musiał przeprowadzić rozważania, które jednoznacznie miały wyjaśnić, czy mężczyźnie, który przez lata służył w straży, należy się także emerytura z ZUS.
W tym przypadku łącznie okres służby zaliczony do wysługi emerytalnej wyniósł ponad 30 lat, na podstawie czego MSWiA ustaliło wnioskodawcy prawo do emerytury policyjnej. Oprócz okresów służby, mężczyzna był też zatrudniony na podstawie umów o pracę, m.in. w Biurze Terenowym Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP. Zgromadzone na koncie ZUS składki pochodziły z pracy w zakładach niezwiązanych ze służbą.
Ostrołęcki sąd wskazał, że polskie prawo jest jednoznaczne - w razie zbiegu, u jednej osoby, prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie, wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. W uzasadnieniu wskazano: - Obowiązującą zasadą jest wypłacanie jednego świadczenia.
W razie zbiegu prawa do emerytury lub renty przewidzianych w ustawie z prawem do emerytury lub renty albo do uposażenia w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego przewidzianych w odrębnych przepisach wypłaca się świadczenie wyższe lub wybrane przez osobę uprawnioną, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
Sąd Okręgowy, oddalając odwołanie, powołał się na uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 15 grudnia 2021 r., która co prawda dotyczyła emerytury wojskowej, ale - jak uznano - miała też zastosowanie w rozpoznawanej sprawie.
Sąd: nie można pobierać dwóch emerytur
Pełnomocnik byłego strażaka zaskarżył wyrok w całości, zarzucając mu niewłaściwą wykładnię i uniemożliwienie skorzystania ze świadczenia należnego odwołującemu. Wniósł o zmianę wyroku poprzez zmianę decyzji i zobowiązanie ZUS do wypłaty emerytury. Sąd Apelacyjny w Białymstoku, rozpatrując apelację, stwierdził jednak, że nie jest ona zasadna.
"Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny przyjmuje poczynione w pierwszej instancji ustalenia faktyczne za własne, bez potrzeby ich korekty, czy uzupełniania, czyniąc je zarazem integralną częścią niniejszego orzeczenia, w konsekwencji czego nie zachodzi potrzeba ich szczegółowego powtarzania" - wskazano.
Choć przyznano, że kwestia zasad wypłaty emerytury powszechnej pozostającej w zbiegu z emeryturą wojskową/policyjną wywoływała rozbieżności w dotychczasowym orzecznictwie, to jednak problem rozwiązano wspomnianą uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego. Konkluzja sądu jest jednoznaczna: w każdym przypadku osoba uprawniona do emerytury wojskowej/policyjnej oraz emerytury powszechnej, która pozostawała w zawodowej służbie wojskowej w dniu 1 stycznia 1999 r. musi dokonać wyboru świadczenia, które ma być jej wypłacane.
Wyjątkiem od zasady niekumulacji świadczeń są przypadki, gdy emerytura wojskowa lub policyjna została obliczona w stosunku do „żołnierzy powołanych do zawodowej służby wojskowej po raz pierwszy po dniu 1 stycznia 1999 r.” oraz „żołnierzy powołanych do zawodowej służby wojskowej po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 2012 r.”.
Sąd Najwyższy stwierdził, że wykładnia użytego w art. 95 ust. 2 ustawy emerytalnej zwrotu „z wyjątkiem przypadku, gdy emerytura wojskowa (…) została obliczona według zasad określonych w art. 15a albo 18e ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin” daje podstawę do przyjęcia, że ów wyjątek należy interpretować nie tylko przedmiotowo, to znaczy wyłącznie przez pryzmat zasad obliczania emerytury wojskowej wynikających z art. 15a albo 18e ustawy, ale także podmiotowo, co oznacza konieczność wzięcia pod uwagę adresatów tych przepisów. Wskazany wyjątek ma zatem zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do żołnierzy wymienionych w tych przepisach, tj. w art. 15a albo art. 18e ustaw zaopatrzeniowej, a zatem do żołnierzy powołanych do zawodowej służby wojskowej, odpowiednio po 1 stycznia 1999 r. oraz po 31 grudnia 2012 r. Wyjątki powinny być natomiast interpretowane ścisłe, dlatego możliwość wypłaty dwóch świadczeń emerytalnych (powszechnego i wojskowego) nie powinna rozciągać na inne podmioty niż te, które zostały wymienione w art. 15a albo art. 18e ustawy zaopatrzeniowej.
W realiach tej sprawy Sąd Apelacyjny stwierdził, że mężczyzna rozpoczął służbę przed 2 stycznia 1999 r., a ponadto był uprawniony do pobierania emerytury mundurowej wynoszącej 75% podstawy wymiaru, na której wysokość nie miały wpływu okresy składkowe i nieskładkowe, z tytułu których był również uprawniony do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od 1 lipca 2021 r. - Nie przysługuje mu prawo do pobierania dwóch świadczeń emerytalnych, tj. emerytury policyjnej oraz emerytury powszechnej - podsumował sąd.
2
4
9