Festiwal Sztuki 3M za nami: Na zakończenie zobaczyliśmy dwa filmy [ZDJĘCIA]

Dobiegła końca dziewiąta edycja Festiwalu Sztuki 3M Materiał-Medium-Metafora. Za zakończenie odbyły się projekcje dwóch filmów a dyskusję poprowadził Karol Szafraniec.

Tegoroczna, 9. już edycja Festiwalu Sztuki odbywała się podobnie jak wszystkie poprzednie w Galerii Ostrołęka. Festiwal rozpoczął się 11 czerwca wernisażem wystawy i preformance w wykonaniu aktorów Ostrołęckiej Sceny Autorskiej. Do udziału w projekcie zaproszeni zostali m.in. Izydor Borys, Roch Forowicz, Maciej Mielnicki, Marek Szczęsny, Wiesław Wachowski, Marek Zalewski.

Tematem przewodnim tegorocznej edycji był ogień i to wokół tego najpotężniejszego z żywiołów „kręciły”się wszystkie z elementów projektu.

- Festiwal 3M – materia, medium, metafora - naturalnie ewoluuje. Współczesność uczyniła tworzywem dzieła sztuki zarówno akcję, jak i czas, i przestrzeń. Tematem obecnej edycji uczyniliśmy „Ogień” w przekonaniu, że tylko sztuka może podjąć dyskurs ze stereotypem i symbolem, dając wartość „dodaną”. OGIEŃ - zjawisko fizyko-chemiczne towarzyszące od zawsze życiu na  Ziemi. Zjawisko wyzwalające energię odczuwalną przez człowieka wszystkimi zmysłami - ciepło, światło, zapach, dźwięk - najbardziej spektakularne. – tak o tegorocznym festiwalu mówi jego kurator i pomysłodawca, Leszek Sokoll.

Na zakończenie festiwalu w środę i czwartek 17 i 18 czerwca zobaczyliśmy dwa filmy - „Rekolekcje na temat mroku” wyreżyserował Werner Herzog, drugi zaś „Barton Fink” to dzieło Ethana i Joela Coen. Prelekcje i dyskusje po zakończeniu filmów poprowadził Karol Szafraniec.

„Rekolekcje na temat mroku” (znany też jako „Lekcje ciemności”). Jest to wizyjna, bardzo malarska i poetycka refleksja reżysera na temat zła jako części ludzkiej natury. Herzog kręcił to po wojnie w Zatoce Perskiej w latach 90tych, a metaforykę filmu opiera na obrazach płonących szybów naftowych. Ogień stanowi tutaj bardzo uniwersalną metaforę wielu rzeczy: z jednej strony jest obrazem ludzkiego szaleństwa, symbolem wojny i zniszczenia, ale też ludzkiej chciwości. Z drugiej: stanowi wyraz czegoś zewnętrznego, przynależnego naturze, groźnego i nieznanego, co sieje destrukcję i jest zagrożeniem dla człowieka i jego kultury. Człowiek jako istota rozdarta między naturą i kulturą staje w obliczu potęgi żywiołu nad którym próbuje panować, jednak on wymyka się spod kontroli. Bardzo piękny, niezwykły i sugestywny film, będący jednym z najlepszych w całym dorobku Wernera Herzoga.

Drugi film to rzecz, w której ogień nie stanowi centralnego motywu, ale jest znaczący i również metaforyzuje wiele rzeczy: „Barton Fink” braci Coen - nagrodzony Złotą Palmą na festiwalu w Cannes (szefem Jury był wtedy Roman Polański). Opowieść o nieopierzonym scenarzyście, który trafia do Hollywood, gdzie ma pisać na zlecenie. Z jednej strony nie radzi sobie z mafijną strukturą „fabryki snów”, z drugiej - dręczy go kryzys twórczy. Zamknięty w hotelu, stopniowo popada w paranoję, która przeradza się w otwarte szaleństwo. Cały czas coś buzuje w hotelowych rurach, ciśnienie rośnie, co ostatecznie doprowadza do wielkiego pożaru. Ogień znowu jest metaforą ludzkiego szaleństwa, ale też ostatecznej klęski i katastrofy. Symbolizuje wszystko to, nad czym człowiek nie ma kontroli i co go przerasta (symbolika ognia zderzana jest tu nieustannie z motywem wody).

Film o tyle ciekawy, że owa symbolika zajmuje drugi plan, ale nieustannie jest obecna. Może to być interesujący pretekst do dyskusji na temat języka filmu i znaczeniu wizualnych symboli, które dla przeciętnego widza nie zawsze są zauważalne.