Historia polskiego rapu w pigułce – od oldskulu po trap

Rap jako gatunek muzyczny był znany w Polsce już pod koniec lat 80. XX wieku. Jednak prawdziwy rozkwit muzyki rodem z nowojorskiego Harlemu przypadł na czasy po transformacji ustrojowej i gospodarczej. Jak wyglądał jego rozwój? Jakie stadia przechodził polski rap od lat 90. XX wieku, aż po lata 20. wieku XXI? Dowiedz się więcej i przeczytaj artykuł o rapie, który przygotowaliśmy!

Lata 90. XX wieku – kasety, nielegale, rozkwit

Gdy Polska stała się krajem kapitalistycznym, przyszły nad Wisłę kapitalistyczne problemy. Bieda, przestępczość, postępujące ubożenie społeczeństwa przy jednoczesnym bogaceniu się wąskiej grupie, której udało się „zrobić biznes” lub „wejść w politykę”. Pozostali znaleźli się na marginesie, a wyrazem ich gniewu był rap uliczny.

Największym przedstawicielem tego rodzaju muzyki w tamtych latach był niewątpliwie Ryszard Andrzejewski znany szerszej publiczności pod pseudonimem Peja. To także czas nagrywania rapu na kasety magnetofonowe, nielegali i późniejszy rozkwit oficjalnie wypuszczanych produkcji rapowych. Pojawił się także rap psychodeliczny, którego uosobieniem był kolektyw Kaliber 44.

Przełom lat 90. i 2000 – nowe brzmienia

Rap powoli przebijał się do mainstreamu, a kasety magnetofonowe odchodziły do lamusa. Pojawiły się płyty rap w postaci CD-ków. Gościł na takich kanałach telewizyjnych jak MTV czy niegdysiejsza Viva Polska, gdzie po raz pierwszy większa ilość ludzi mogła zobaczyć teledyski do rapowych kawałków. Oldskul był mocno obecny, ale rozkwitł rap melancholijny i sentymentalny (Paktofonika), imprezowy (wiele kawałków od Tede, Ascetoholix i wielu innych) oraz taki, który mieszał różne rejestry muzyczne. Na przykład regge (Jamal).

Rap zaangażowany politycznie pojawiał się od początków jego istnienia w kraju nad Wisłą. Wielu raperów nagrywało frywolne kawałki, ale nie stronili od konwencji protest songów. Sytuacja polityczna nieco się poprawiła wraz z gospodarczą, ale daleka była od ideału, co punktowali raperzy od O.S.T.R. przez donGURALesko.

Njuskul

Pierwsza dekada XXI minęła, a wraz z nią hegemonia oldskulu. Pojawił się njuskul, czyli styl rapu, który możnaby zdefiniować jako nieustanne szukanie nowych jakości w samej muzyce, ale przede wszystkim w tekstach. Język rapu był modyfikowany na tysiące różnych sposób. Czasem wychodziło to bardzo pokracznie, czasem rap ocierał się wręcz o poezję, testując wytrzymałość języka polskiego.

Mniej ważny stawał się tak zwany przekaz, czyli znaczenie tekstów, zastępowany przez słowną żonglerkę i wymyślanie coraz to nowych językowych łamańców. Wielu fanów oldskulu oburzało się na taki rodzaj rapu. Nie można mu jednak odmówić nowatorstwa i tego, że pchnął ten gatunek muzyczny na nowe, nieznane wcześniej tory.

Współczesność – rap najpopularniejszym gatunkiem muzycznym?

Obecnie rap stanowi trwałą i niezwykle popularną część muzycznego mainstreamu. Jest królem muzyki popularnej, a w liczbie sprzedanych egzemplarzy płyt ustępuje wyłącznie rockowym brzmieniom, które są od niego najzwyczajniej w świecie starsze i słuchane przez większą ilość pokoleń.

Trudno wskazać jeden kierunek rapu, który wyróżnia go obecnie, bo jest tak zróżnicowanym światem, że jego opis jest niemożliwy. Połączenie rap i disco polo? Jest! Raperzy + gwiazdy muzyki popularnej? Razem na scenie! Wywiady z raperami w telewizji śniadaniowej lub u popularnych showmanów? Nieustannie! Rap w reklamach radiowych, telewizyjnych i internetowych? Wszechobecny.

Gatunek rozwinął się bardzo mocno. Warto znać jego polską część historii. Kupując nowe płyty, czy słuchając „starych”. Nie można już zepchnąć rapu na margines. To raczej on dyktuje współczesne muzyczne warunki.

Materiał zewnętrzny.