Ostrołęka pamięta o bohaterach warszawskiego getta

Dziś przypada rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim. 79 lat temu, na terenie zamkniętej i strzeżonej części okupowanej przez nazistowskie Niemcy Warszawy, rozpoczęło się zbrojne wystąpienie żydowskich podziemnych formacji zbrojnych.

Dla uczczenia pamięci o poległych powstańcach oraz ofiarach wśród ludności cywilnej Anna Gocłowska - wiceprezydent miasta, odwiedziła dziś znajdujący się przy ul. Poznańskiej Pomnik Pamięci Żydów – Byłych Mieszkańców Ostrołęki.

Heroiczny i rozpaczliwy zryw umęczonych mieszkańców stołecznego getta podyktowany był decyzją o jego likwidacji, którą podjęto w ramach realizowanego przez hitlerowskie Niemcy planu zagłady europejskich Żydów. Wydzielona i otoczona murem część centralnej Warszawy liczyła w marcu 1941 r. ok. 460.000 mieszkańców, jednak w wyniku masowego wymierania ludności z głodu i chorób, a także systematycznych wywózek do obozów zagłady, w chwili wybuchu powstania na miejscu pozostało zaledwie ok. 50.000-70.000 osób. Likwidacja getta miała równać się z fizyczną eksterminacją ostatnich żydowskich warszawian i Żydów przesiedlonych do getta z okupowanych terenów Polski włączonych bezpośrednio do III Rzeszy. Biorąc pod uwagę brak jakichkolwiek szans na powodzenie, powstanie stanowiło zbrojną odpowiedź na ludobójstwo, będąc również odwetem na hitlerowcach.

Powstanie było pierwszą akcją zbrojną o dużej skali podjętą przez polskie organizacje podziemne przeciwko III Rzeszy, jak również pierwszym miejskim powstaniem w okupowanej przez nazistów Europie. Walki trwały od 19 kwietnia do 16 maja 1943 r. Siły powstańcze składały się z ok. 1.000-1.500 słabo uzbrojonych bojowników z Żydowskiej Organizacji Bojowej, Żydowskiego Związku Bojowego oraz innych mniejszych i luźno powiązanych organizacji. Naprzeciw nim stanęło ok. 2.000 w pełni uzbrojonych i wyszkolonych żołnierzy niemieckich. Trudno oszacować dokładną liczbę ofiar, na miejscu zginęło ok. 6.000 mieszkańców getta, a zdecydowana większość pozostałych trafiła do obozów zagłady.

Piekło warszawskiego getta dotknęło również rodowitych ostrołęczan, wśród których warto wymienić poetę Izraela Szterna. Ludność żydowska stanowiła przed II wojną światową bardzo liczną społeczność wśród wszystkich mieszkańców Ostrołęki. W 1939 r., na ogólną liczbę ok. 15.000 mieszkańców, należało do niej ok. 5.000 osób. W pierwszych dniach wojny ok. 3.000 z nich wygnano w kierunku Łomży za ówczesną granicę niemiecko-radziecką. Zdecydowana większość nie przeżyła wojny, ocaleli w większości wyemigrowali zagranicę, przeważnie do Stanów Zjednoczonych, Palestyny, Urugwaju i Argentyny.