Referendarz sądowy wygrał z państwem. Dostanie prawie 30 tys. zł za "zamrożone" płace

Starszy referendarz sądowy z Wyszkowa wygrał batalię o wyrównanie wynagrodzenia za lata 2021-2022. Sąd przyznał mu rację i zasądził blisko 30 tysięcy złotych, uznając za bezprawne "zamrożenie" pensji w czasach pandemii.

Walka o godną pensję

Starszy referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Wyszkowie, postanowił nie godzić się z działaniami państwa, które w latach 2021-2022 "zamroziło" mechanizm waloryzacji wynagrodzeń w sądownictwie. Mężczyzna domagał się wypłaty łącznej kwoty ponad 30 tysięcy złotych tytułem wyrównania wynagrodzenia, dodatkowego wynagrodzenia rocznego oraz nagrody jubileuszowej.

Sprawa dotyczyła praktyki rządu, który za pomocą ustaw okołobudżetowych blokował automatyczny wzrost pensji sędziów, prokuratorów i referendarzy sądowych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wynagrodzenia tej grupy zawodowej powinny być ustalane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce z poprzedniego roku.

Niekonstytucyjne "zamrożenie" płac

Sąd Rejonowy w Ostrołęce, rozpatrujący sprawę w pierwszej instancji, nie miał wątpliwości - działania ustawodawcy były sprzeczne z prawem. Sąd w uzasadnieniu wyroku wskazał, że referendarz miał prawo do wynagrodzenia stanowiącego 85% pensji sędziego sądu rejonowego w stawce trzeciej.

W praktyce oznaczało to, że w 2021 roku wynagrodzenie powoda zostało zaniżone o 5.768 złotych, a w 2022 roku aż o ponad 14 tysięcy złotych. Konsekwencją były również zmniejszone wypłaty trzynastki i nagrody jubileuszowej.

Rząd uzasadniał "zamrożenie" wynagrodzeń trudną sytuacją budżetową związaną z pandemią COVID-19. Jednak sąd zwrócił uwagę na pewną niekonsekwencję - w tym samym czasie wprowadzano dodatkowe świadczenia dla emerytów (13. i 14. emerytura) oraz zwiększano uposażenia osób na kierowniczych stanowiskach państwowych.

"Przedstawienie powyższych rozwiązań ustawodawczych nie stanowi wyrazu negacji dla ich zasadności, jednak jego celem jest zilustrowanie niekonsekwencji ustawodawcy" - czytamy w uzasadnieniu wyroku.

Sąd powołał się na wcześniejsze orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z listopada 2023 roku, które uznało za niezgodne z Konstytucją analogiczne przepisy dotyczące roku 2023. Sędzia podkreśliła, że "odmowa zastosowania przepisu niezgodnego z konstytucją jest nie tylko prawem, ale i obowiązkiem sądu". To jasny sygnał, że podobne sprawy mogą być rozpatrywane na korzyść pracowników wymiaru sprawiedliwości.

Ostatecznie sąd zasądził na rzecz referendarza:

• 23.500,61 zł wyrównania wynagrodzenia za lata 2021-2022
• 570,57 zł dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2021 rok
• 1.267,09 zł dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2022 rok
• 1.835,50 zł wyrównania nagrody jubileuszowej

Łącznie daje to kwotę ponad 27 tysięcy złotych wraz z odsetkami. Część wyroku (ponad 13 tysięcy złotych) została objęta rygorem natychmiastowej wykonalności.

Apelacja bez skutku

Sąd Rejonowy w Wyszkowie, będący pozwanym w sprawie, nie pogodził się z przegraną i złożył apelację. Jednak Sąd Okręgowy w Ostrołęce definitywnie oddalił apelację we wrześniu 2024 roku, potwierdzając słuszność pierwotnego orzeczenia.

Warto podkreślić, że w czasie, którego dotyczy sprawa rosły inne wynagrodzenia - m.in. samorządowców czy nawet prezydenta RP. 

- Zgodnie z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Z nakazu równego traktowania wynika zakaz wprowadzania zróżnicowań o nieuzasadnionym charakterze. Skoro ustawodawca zdecydował się na modyfikacje wynagrodzeń płac sędziów, prokuratorów i referendarzy sądowych, to analogiczne rozwiązania powinny dotyczyć także przedstawicieli władzy ustawodawczej i wykonawczej, w przeciwnym wypadku dochodzi do dyskryminacji i naruszenia zasady równego traktowania podmiotów podobnych. Każde odstępstwo od zasady równego traktowania powinno znajdować swoje uzasadnienie w odpowiedniej argumentacji natury konstytucyjnej. Z kolei dyskryminacja oznacza nienadające się do zaakceptowania tworzenie różnych norm prawnych dla podmiotów prawa, które powinny być zaliczone do tej samej klasy (kategorii), albo nierówne traktowanie podobnych podmiotów prawa w indywidualnych przypadkach, gdy zróżnicowanie nie znajduje podstaw w normach prawnych. Co więcej, ingerencja ustawodawcy może jednak nastąpić tylko wówczas, gdy przemawiają za tym szczególnie istotne wartości konstytucyjne - wskazał sąd.