W hołdzie ofiarom niemieckich zbrodni. Wyjątkowa uroczystość w Sokołowie [WIDEO, ZDJĘCIA]

W niedzielę 7 września w Sokołowie odbyły się uroczystości odsłonięcia i poświęcenia tablic pamięci upamiętniających 21 mieszkańców Sokołowa i okolic, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Wydarzenie zorganizowane przez Stowarzyszenie Historii Ziemi Ostrołęckiej im. kpt. Aleksandra Bednarczyka „Adama" objął patronatem honorowym prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Karol Nawrocki.

Pamięć o ofiarach zbrodni wojennych

Tablice upamiętniają tragiczne wydarzenia z okresu okupacji hitlerowskiej i sowieckiej. Największy dramat dla mieszkańców Sokołowa miał miejsce w niedzielę 10 września 1939 roku, kiedy to niemieccy okupanci zamordowali 11 osób. Ciała ofiar obok mostu na rzece Orz zostały następnie rozjechane gąsienicami. Jak usłyszeliśmy podczas uroczystości, była to zemsta za straty, jakie Polacy zadali Niemcom na tych terenach. Niewykluczone, że niemieccy zbrodniarze myśleli, że to ludność cywilna wydała ich polskim wojskowym i dlatego dokonali takiej zagłady.

Miejsce pamięci przypomina również o zbrodni sowieckiej z 25 sierpnia 1944 roku, kiedy zamordowano trzy mieszkanki Kolonii Laski, z których dwie były w ciąży. Upamiętnienie objęło także osoby, które zginęły 26 sierpnia 1944 roku od pocisku artyleryjskiego oraz ofiary niemieckiego obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, zamordowane w 1945 roku.

Lista 21 upamiętnonych

Wśród ofiar znaleźli się między innymi: Zygmunt Głażewski (lat 50), Stanisław Kopania (lat 60), Stanisław Sienkiewicz (lat 40), Aleksander Tomaszewski (lat 53) czy Wincenty Kaczyński (lat 30). Szczególnie poruszające są losy trzech kobiet w ciąży: Leokadii Krawczyk (lat 34), Eleonory Malinowskiej (lat 25) oraz Genowefy Malinowskiej (lat 27).

Najmłodszymi ofiarami byli 19-letni Józef Zygmunt Grzybowski oraz 20-letni Edward Szpakowski, najstarszym – 79-letni Piotr Lachowski.

• Zygmunt Głażewski, syn Wincentego i Marianny z d. Zalewskiej, lat 50, ur. w Sokołowie;
• Stanisław Kopania, syn Ignacego i Marianny z d. Wasilewskiej, lat 60, ur. w Sokołowie;
• Stanisław Sienkiewicz, syn Ignacego i Heleny z d. Walczak, lat 40, ur. w Sokołowie;
• Aleksander Tomaszewski, syn Tomasza i Anny z d. Sienkiewicz, lat 53, ur. w Jankach Młodych;
• Wincenty Kaczyński, syn Stanisława i Marianny z d. Gumkowskiej, lat 30, ur. w Tomaszach;
• Józef Suska, syn Stanisława i Marianny z d. Krawczyk, lat 59, ur. w Laskach;
• Jan Andrzejczyk, syn Teofila i Marianny z d. Bieńczyk, lat 46, ur. w Trynosach;
• Leokadia Krawczyk z d. Andrzejczyk, córka Szymona i Florentyny z d. Dardzińskiej, lat 34, brzemienna, ur. w Radgoszczy;
• Piotr Lachowski, syn Franciszka i Marianny z d. Narządek, lat 79, ur. w Rozworach;
• Hieronim Łada, syn Franciszka i Marcjanny z d. Sienkiewicz, lat 40, ur. w Sokołowie;
• Ignacy Sienkiewicz, syn Jana i Franciszki z d. Płońskiej, lat 75, ur. w Sokołowie;
• Eleonora Malinowska z d. Smolińska, córka Bolesława i Heleny z d. Paulińskiej, lat 25, brzemienna, ur. w USA;
• Genowefa Malinowska z d. Jakubiak, córka Józefa i Antoniny z d. Brzostek, lat 27, brzemienna, ur. w Sokołowie;
• Janina Malinowska z d. Kurpiewska, córka Józefa i Wincenty z d. Konarzewskiej, lat 38, ur. w Gumkach;
• Edward Szpakowski, syn Piotra i Bronisławy z d. Adamczyk, lat 20, ur. w Laskach;
• Stefan Ciepierski, syn Ignacego i Marianny z d. Dziesińskiej, lat 34, ur. w Sokołowie;
• Władysław Kopania, syn Ignacego i Marianny  z d. Wasilewskiej, lat 47, ur. w Sokołowie;
• Konstanty Lubiejewski, syn Franciszka i Katarzyny z d. Żmijewskiej, lat 49, ur. w Sokołowie;
• Józef Zygmunt Grzybowski, syn Konstantego i Heleny z d. Chojnowskiej, lat 19, ur. w Sokołowie;
• Edmund Łada, syn Anny, lat 22, ur. w Sokołowie;
• Tadeusz Tomaszewski, syn Józefa i Stefanii z d. Lubiejewskiej, lat 23, ur. w Sokołowie. 

Patriotyczny obowiązek

Uroczystości rozpoczęły się o godz. 12.00 mszą świętą w kościele parafialnym pw. Trójcy Przenajświętszej w Czerwinie. Główna część ceremonii odbyła się o godz. 13.30 przed pomnikiem w Sokołowie. W programie znalazły się: hymn państwowy, powitanie gości, odsłonięcie i poświęcenie Tablic Pamięci, Apel Pamięci, salwa honorowa oraz złożenie kwiatów i zapalenie zniczy. Oczywiście cała uroczystość odbyła się z wojskową oprawą.

Zgromadzonych z wyraźnym wzruszeniem przywitał Zbigniew Gołąbek, prezes Stowarzyszenia Historii Ziemi Ostrołęckiej im. kpt. Aleksandra Bednarczyka "Adama", organizator uroczystości. Łzy napływały mu do oczu, gdy mówił o tragicznych losach pomordowanych ludzi.

- Realizujemy patriotyczny obowiązek - przypomniał z kolei wójt gminy Czerwin Grzegorz Długokęcki. - Ta dzisiejsza uroczystość i pomnik w Sokołowie to wyraz naszej pamięci, wdzięczności dla tych ludzi. Chciałbym, żeby były też miejscami refleksji nad przeszłością, nad tym, jak wygląda nasza teraźniejszość i nad tym, jakie jutro chcemy budować, jak nasza przyszłość może wyglądać.

Wójt Długokęcki przypomniał, że losy tych terenów są takie, że prawie w każdej miejscowości możnaby postawić miejsce pamięci, gdyż wiele osób na terenie gminy Czerwin traciło życie tragicznie, ale też bohatersko. 

Poseł Arkadiusz Czartoryski podkreślił, że to pierwsza uroczystość w powiecie ostrołęckim, którą objął patronatem prezydent RP Karol Nawrocki. Poseł Marcin Grabowski podkreślił, że upamiętniane osoby chciały żyć dla Polski, ale nie było im to dane:

Powinniśmy pamiętać o tych wydarzeniach, o tych bohaterach, mieszkańcach, żołnierzach, którzy tu na tej ziemi przelewali swoją krew, żebyśmy dziś mogli kochać naszą Ojczyznę, mogli marzyć w naszej ukochanej Polsce. Mogli żyć.

Inicjatywa Stowarzyszenia Historii Ziemi Ostrołęckiej wpisuje się w szersze działania mające na celu kultywowanie pamięci o ofiarach II wojny światowej i edukację historyczną młodego pokolenia. A patronat honorowy prezydenta Karola Nawrockiego podkreśla wagę tego przedsięwzięcia w kontekście państwowej polityki pamięci.