„Ocalony przez poezję” – koncert pamięci Jerzego Kozarzewskiego w MŻW [WIDEO, ZDJĘCIA]

W sali kinowej Muzeum Żołnierzy Wyklętych odbył się koncert „Ocalony przez poezję” poświęcony żołnierzowi NSZ, poecie Jerzemu Kozarzewskiemu.

„Ocalony przez poezję” to biografia poety, żołnierza, męża i ojca opowiedziana poprzez jego wiersze – począwszy od szczęśliwego dzieciństwa i młodości, poprzez walkę zbrojną, Powstanie Warszawskie i wojenną tułaczkę, osadzenie w komunistycznym więzieniu oraz rozkwit talentu poetyckiego i popularyzację twórczości w latach dziewięćdziesiątych.

Na koncert złożyło się 16 utworów w interpretacji Klaudii Kwaśny (sopran), Marcina Kwaśnego (recytacja i śpiew – baryton) z muzyką Patryka Góreckiego.

Jerzy Kozarzewski to wybitna postać w polskiej historii i literaturze, ale wciąż mało znana.

Urodził się 21 października 1913 r. w Trawnikach, w rodzinie inteligenckiej. Był prawnukiem Cypriana Kamila Norwida. Służbę wojskową odbył w 5. Pułku Strzelców Podhalańskich. W sierpniu 1939 r. został wcielony do 43 Pułku Strzelców Kresowych w Równem. Klęska wrześniowa była dla Jerzego Kozarzewskiego katastrofą osobistą. Właśnie wtedy zaczął pisać utwory poetyckie.

Działalność konspiracyjną prowadził w Krakowie, gdzie był szefem Okręgu Krakowskiego. Wspólnie z poślubioną w 1943 r. żoną Magdaleną walczył w Powstaniu Warszawskim. Po klęsce Powstania Jerzy Kozarzewski znalazł się w obozie śmierci, najpierw w Oświęcimiu, potem w Mauthausen.

Magdalena Kozarzewska szukała męża, pisząc do 120 obozów. Z jednego z nich dostała informację, że Jerzy żyje. Do Polski Kozarzewski wrócił jako emisariusz z zadaniem utworzenia drogi łączności między krajem a ośrodkiem emigracyjnym.

Jako emisariusz NSZ na kraj przecierał szlak przerzutowy i kurierski przez Regensburg-Pilzno-Pragę-Cieszyn-Dziedzice, zwany „Drogą Konrada”. „Konrad” stał się jego pseudonimem organizacyjnym.

W październiku 1945 został aresztowany i w pokazowym procesie skazany na śmierć. Magdalena Kozarzewska zwróciła się do poety Juliana Tuwima z prośbą o interwencję. List Tuwima do Bieruta, który jest elementem projektu, bo znajdzie się w programie koncertu, odniósł skutek. Karę śmierci zamieniono Jerzemu Kozarzewskiemu na 10 lat więzienia.

Kozarzewski był osadzony w Warszawie, Wronkach, Rawiczu i w obozie pracy w Piechcinie koło Inowrocławia. W więzieniu nie mógł pisać, więc wiersze notował w pamięci. Jako poeta Jerzy Kozarzewski zaistniał w latach 60-tych, a w latach 90-tych zaczęto wydawać jego wiersze. W Nysie, gdzie zamieszkał współtworzył obecną Państwową Szkołę Muzyczną. Od Prezydenta RP otrzymał Order Odrodzenia Polski. Zmarł 1 lutego 1996 r.

Spektakl odbył się 10 kwietnia 2022 r.