Tak wyglądały Święta Bożego Narodzenia 100 lat temu

Jak dziś wyglądają Święta Bożego Narodzenia doskonale wiemy. Może warto zatem dowiedzieć się czym były dla naszych przodków 100 lat temu? Jak dekorowano domy, co stawiano na stole, jak wyglądała wigilia w dworze, a jak w biednej wiejskiej chałupie. Dwa mazowieckie skanseny - w Sierpcu (koło Płocka) i w Radomiu przygotowały na okres świąteczny specjalne ekspozycje. Warto je zobaczyć, po to aby poznać mazowiecką tradycję.

Zanim do Polski dotarły choinki w kątach izb umieszczano snopy niewymłóconego zboża, udekorowane światami - ozdobą z opłatka o różnorodnych kształtach. W XIX wieku w dworach pojawiły się drzewka choinkowe udekorowane ozdobami ze słomy i bibuły, orzechami, jabłkami, czy też wypiekanymi własnoręcznie piernikami.

W Wigilię na stole królowały śledzie - w oleju lub zupa śledziowa, a także pierogi z grzybami. Podawano również zupę grzybową na kwasie z kapusty oraz grzyby suszone, smażone na oleju i zaprawiane mąką.

Dzień wigilijny upływał pod znakiem postu, aż do uroczystej kolacji. Często też „suszono”, czyli powstrzymywano się od spożywania napojów. Ciekawym, ale zapomnianym już zwyczajem jest mycie przez domowników twarzy i rąk w wodzie z monetami „na bogactwo i urodę”.

Wigilijny stół nakrywano białym obrusem, pod który wkładano trochę siana. Zachowała się tradycja zostawiania dodatkowego nakrycia. I chociaż powszechne jest przekonanie, że przeznaczone jest ono dla zbłąkanego wędrowca, to na północnym Mazowszu pusty talerz wciąż symbolizuje pamięć o zmarłych członkach rodziny, których dusze mogą w tym dniu odwiedzić najbliższych.

- Nasi przodkowie głęboko wierzyli, że dusze ich bliskich przybywają podczas wieczerzy wigilijnej. Nie wolno było zachowywać się głośno i nieostrożnie Zakazane było też szycie i przędzenie, ponieważ groziło to zranieniem przebywającej w domu duszy. Przed zajęciem miejsca przy stole, domownicy strzepywali ręką niewidzialnego ducha z krzesła - mówi Robert Rumiński z działu etnograficznego Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu

W święta na stołach królowało mięso - kiełbasy, wędliny, mięsa pieczone lub wędzone. Bardzo popularna była szynka z kością - gotowana lub pieczona. Krojono ją na plastry i podawano na zimno. Na rosole z szynki gotowano barszcz biały, zakwaszany kwasem z kapusty, tzw. „octem” i zabielany mąką. Na święta pieczono także ciasta drożdżowe - sernik na cieście drożdżowym lub makowce.